پروفسور لطفی زاده

لطفی علی عسکرزاده ، مشهور به لطفی‌ زاده یا لطفی ع.زاده که بنیان‌ گذار منطق فازی و استاد دانشگاه برکلی در کالیفرنیا است.

لطفی زاده از پدری ایرانی و مادری یهودی روس در باکو که آن زمان در جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربایجان واقع در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بود متولد شد، در سال‌ های پایانی جنگ جهانی دوم به ایالات متحده آمریکا مهاجرت نمود و در 16 شهریور ماه سال 1396 هجری شمسی در کشور آمریکا چشم از جهان فرو بست.

زندگی نامه پروفسور لطفی زاده

پروفسور لطفی زاده که در شهر سانفرانسیسکو به  «پروفسور زاده» نیز مشهور است در 15 بهمن 1299 هجری شمسی از پدری ایرانی و مادری روس تبار در شهر باکو در جمهوری آذربایجان متولد شد. پدرش روزنامه‌ نگار و بازرگان، از اهالی اردبیل اعزام شده از طرف دولت ایران و مادرش فانیا کوریمان پزشک کودکان یهودی بود.

لطفی زاده  تحصیلات ابتدایی خود را در همین شهر و به زبان روسی آغاز کرد. والدین لطفی زاده، در پی قحطی و نایابی ناشی از سیاست‌ های تعاونی‌ سازی دوران استالین، باکو را ترک کرده و به ایران و شهر تهران مهاجرت کردند. وی در تهران در دبیرستان البرز ( مدرسه مسیونری پرسبیتری سابق) و در دانشکده فنی دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد.

لطفی‌ زاده در امتحانات دانشگاه تهران مقام دوم را کسب کرد. در سال 1942 رشته مهندسی برق را در این دانشگاه با موفقیت به پایان رساند و در دوران جنگ دوم جهانی و اشغال ایران توسط متفقین به ایالات متحده مهاجرت کرد.

در موسسه فناوری ماساچوست (MIT) ادامه تحصیل داد و در سال 1946 مدرک کارشناسی ارشد در مهندسی برق را دریافت نمود. به‌ دلیل اقامت والدینش در نیویورک سیتی، از دانشگاه کلمبیا تقاضای پذیرش کرد و در مقطع دکتری با یک منصب تدریس پذیرفته شد. در سال 1949 میلادی فارغ‌التحصیل و سال بعد استادیار همان دانشگاه شد.

در فاصله سال‌های 1963 تا 1968 میلادی ، ریاست دانشکده مهندسی برق دانشگاه کالیفرنیا در برکلی را عهده‌‌ دار بود. در سال 1965 وی تئوری و منطق فازی‌ را پایه‌ گذاری کرد و در یک مقاله علمی، مفهوم مجموعه فازی را بر اساس زبان طبیعی معرفی کرد.

آغاز نظریه فازی

در سال 1956 لطفی‌ زاده بررسی منطق چند ارزشی و ارائه مقالات تخصصی در مورد این منطق را آغاز کرد.

پروفسور لطفی‌ زاده از طریق موسسه پرینستون با استفن کلین آشنا شد. استفن کلین کسی است که از طرف موسسه پرینستون، منطق چند ارزشی را در ایالات متحده رهبری می‌ کرد. کلین متفکر جوان ایرانی را زیر بال و پر خود گرفت. آنها هیچ مقاله‌ ای با یکدیگر ننوشتند، اما تحت تأثیر یکدیگر قرار داشتند.

لطفی‌زاده اصول منطق و ریاضی منطق چند ارزشی را فرا گرفت و به کلین اساس مهندسی برق و نظریه اطلاعات را آموخت. وی پس از آشنایی با پرینستون، شیفته منطق چند ارزشی شد.

دهه 1960 دهه چالش کشیدن و انکار نظریه فازی بود و هیچ یک از مراکز تحقیقاتی، نظریه فازی را به عنوان یک زمینه تحقیق جدی نگرفتند.

نظریه فازی به وسیله پروفسور لطفی‌ زاده در سال 1965 در مقاله‌ ای به نام “مجموعه‌ های فازی” معرفی شد. ایشان قبل از کار بر روی نظریه فازی، یک استاد برجسته در نظریه کنترل بود. او مفهوم «حالت» را که اساس نظریه کنترل مدرن را شکل می‌ دهد، توسعه داد.
عسگر زاده در سال 1962 چیزی را بدین مضمون برای سیستم‌های بیولوژیک نوشت:

ما اساسا به نوع جدید ریاضیات نیازمندیم؛ ریاضیات مقادیر مبهم یا فازی که توسط توزیع‌های احتمالات قابل توصیف نیستند.

مباحث بسیاری در مورد مجموعه‌ های فازی به وجود آمد و ریاضیدانان معتقد بودند نظریه احتمالات برای حل مسائلی که نظریه فازی ادعای حل بهتر آن را دارد، کفایت می کند.

استاد لطفی‌ زاده پس از معرفی مجموعه فازی در سال 1965، مفاهیم الگوریتم فازی را در سال 1968، تصمیم‌گیری فازی را در سال 1970 و ترتیب فازی را در سال 1971 ارائه نمود. ایشان در سال 1973 اساس کار کنترل فازی را بنا کرد.

در سال 1962پروفسور لطفی‌ زاده تغییرات مهم و اصلی را در مقاله «از نظریه مدار به نظریه سیستم» در مجله IRE که یکی از بهترین مجله‌ های مهندسی آن روز بود، منتشر ساخت. در اینجا برای اولین بار عبارت فازی را برای چند ارزشی پیشنهاد داد.

اما در دهه 1970، به کاربرد های عملی نظریه فازی توجه شد و دیدگاه‌ های شک برانگیز درباره ماهیت وجودی نظریه فازی مرتفع شد.

لطفی‌ زاده پس از ارائه منطق فازی، در تمام دهه 1970 و دهه 1980 به منتقدان خود در مورد این منطق پاسخ می‌ داد. متانت، حوصله و صبوری استاد در برخورد با انتقادات و منتقدان منطق فازی از خود بروز می‌ داد، در رشد و نمو منطق فازی بسیار موثر بوده است، به طوری که رشد کاربرد های کنترل فازی و منطق فازی در سیستم‌ های کنترل را مدیون تلاش و کوشش پروفسور لطفی‌ زاده می‌ دانند.

تئوری منطق فازی در یک نگاه

بر خلاف آموزش سنتی در ریاضی، او منطق انسانی و زبان طبیعت را وارد ریاضی کرد. اگر در‌ ریاضی، دو رنگ سیاه و سفید را صفر و یک تصور کنیم، منطق ریاضی، طیفی جز این دو رنگ سفید و سیاه نمی‌ بیند و نمی‌ شناسد، ولی در مجموعه‌ های نامعین منطق فازی، بین سیاه و سفید مجموعه‌ ای از طیف‌ های خاکستری هم لحاظ می‌ شود و به این طریق فصل مشترک ساده‌ای بین انسان و کامپیوتر به ‌وجود می‌ آید. پس از این معرفی، بیش از 15 هزار مقاله علمی توسط دانشمندان جهان درباره منطق فازی و کاربرد های گسترده آن،‌‌ در نشریات علمی منتشر شد و در حدود 3 هزار درخواست ثبت اختراع در این زمینه در کشور های مختلف به‌ عمل آمد.

این منطق حدود چهل سال پیش در آمریکا توسط لطفی زاده پایه ریزی شد. و برای اولین بار در سال 1974 در اروپا برای تنظیم دستگاه تولید بخار، در یک نیروگاه کاربرد عملی پیدا کرد. با پیشرفت چشمگیر ژاپن در عرصه وسایل الکترونیکی، در سال 1990 کلمه “فازی” در آن کشور به عنوان “کلمه سال” شناخته شد.

افتخارات پروفسور لطفی زاده

پروفسور لطفی زاده دارای بیست و پنج دکترای افتخاری از دانشگاه‌ های معتبر دنیا بود، او بیش از دویست مقاله علمی را به تنهایی در کارنامه علمی خود دارد و در هیات تحریریه پنجاه مجله علمی دنیا مقام مشاور را دارا بود.

وی یکی از پژوهشگرانی است که دارای بیشترین یادکرد (Highly-Cited) در مقالات علمی دنیا می‌ باشد. لطفی زاده تا اکتبر 2011، 950 هزار یاد کرد در گوگل اسکالر داشته است.

بازنشستگی پروفسور لطفی زاده

پروفسور لطفی‌ زاده به‌طور رسمی از سال 1991 بازنشسته شده‌ و در اواخر عمر پرتلاش و مفید خود ساکن سانفرانسیسکو بود. پروفسور لطفی‌ زاده درهنگام فراغت، به سرگرمی محبوبش عکاسی می‌ پرداخت.

او عاشق عکاسی بود و تاکنون شخصیت‌ های معروفی همچون روسای جمهور آمریکا، ترومن و نیکسون، رو به دوربین وی لبخند زده‌ بودند. سرگرمی دیگر پروفسور لطفی‌ زاده های-فای بود. او در اتاق نشیمن خود 28 بلندگوی حساس تعبیه کرده بود تا به موسیقی کلاسیک با کیفیت بالا گوش کند.