تشخیص رنگ مار منقرض شده برای اولین بار در جهان

زمانیکه میخواهیم دنیای قدیم را تصویر کنیم معمولاً یک چیز ما را متوقف می ساخت؛ فارغ از اینکه درباره ی شکل و شمایل موجودات گذشته چه چیزهایی می دانستیم اما رنگ آنها به شکل رازی باقی مانده بود.

اما جدیداً بازسازی علامتهای سیاه و سبز روی بدن ماری ده میلیون ساله مسیر کشف رنگ دیگر گونه های جانوری هموارتر شده است.

منطقاً برخی جانوران ناچاراً از استتار استفاده کرده و می کنند و استفاده از رنگ قرمز سالهاست مانند امروز به مفهوم خطر بوده است. اما اگر دم طاووس و پوست سنجاب در برابر دیدگان ما نبود چه تصوری از رنگ آنها داشتیم؟

دیرین شناسان در نشریه ی زیست شناسی مدرن مدارکی دال بر طرح رنگ مارهای غیر سمی از خانواده ی کلوبریدی ارائه داده اند. این کشف به دلیل آنکه مار مرده در کلسیم فسفات تبدیل به سنگواره شده بود امکان پذیر شد.

سر مار موجود نیست و به همین دلیل شناسایی گونه ی او امکان پذیر نبود. از طرفی رنگدانه های که مار را به رنگ سبز در آورده بودند مدتها پیش از بین رفته بودند. با این وجود کلسیم فسفات به گونه ای پوست مار را سالم نگاه داشته بود که میشد شکل سلولهای رنگدانه را بر آن دید. بدلیل اینکه هر نوع سلول شکل خاص خود را دارد مقایسه ی آنها با مدلهای کنونی به ما امکان داد تا طرح رنگ این مار منقرض شده را تخمین بزنیم.

دکتر ماریا مک نامارا مدیر این تحقیق از دانشگاه کالج کورک در این باره می گوید: “وقتی بافتهای سنگواره ای دارید که به خوبی حفظ شده است در زمان دیدن آن زیر میکروسکوپ کاملاً مبهوت خواهید شد.”

مار صد سال پیش در معدنی در منطقه ی لیبروس ژیپسوم در شمال شرقی اسپانیا یافت شد. مک نامارا زمانی که روی تز دکترایش کار می کرد به این فسیل برخورد و سالها بعد آنرا با میکروسکوپ الکترونی مورد بررسی فرار داد و به این ترتیب بود که سلولهای رنگدانه بگونه ای پیش چشمانش ظاهر شدند که میتوانست آنها را با معادلهای امروزی برابری دهد.

با چشم غیر مسلح رنگی دیده نخواهد شد اما با استفاده از میکروسکوپ شکل سلولها تمام اطلاعات لازم را به دانشمندان داد، مک نامارا و همکاران/نشریه ی زیست شناسی مدرن، 2016

سلولهایی که در دسته ی ملانوفور قرار میگیرند حاوی ملانین بوده و سلولهای زانتروفور کاروتنوئیدها و پتریدینهای زرد یا قرمز دارند. نوع سوم ایریدوفورها هستند که رنگدانه ندارند بلکه ساختاری دارند که نور طول موجهای خاصی را منعکس می کند و رنگین کمانی شبیه رنگ برخی سخت پوستان دریایی و پروانه ها تولید می کنند.

ملانین از دیگر رنگدانه ها پایدارتر است و به دانشمندان اجازه می دهد گاهی اوقات رنگهای سیاه و قهوه ای گونه های منقرض شده را حتی در زمانی که سنگواره به خوبی سنگواره ی مار ذکر شده حفظ نشده باشد تشخیص دهند. رنگبندی ساختاری که توسط سلولهای ایریدوفور شکل می گیرد بنظر در طول زمان بهتر حفظ می گردد اما مانند رنگدانه های آبی و سبز تا به حال در سنگواره ها دیده نشده است.

پوستهایی که در کلسیم فسفات حفظ شده باشند کمتر یافت می شوند اما نایاب نیستند. به نظر محققان چنین پوستهایی ارزش بررسی مجدد را دارند. مک نامارا می گوید: “از اینکه می دانیم رنگ حتی در بافتهای معدنی شده هم امکان حفظ شدن دارد بسیار هیجان زده ایم”.

دانستن رنگ حیوانات می تواند اطلاعاتی در مورد رفتارهای آنها به ما بدهد. رنگهای حیوانات در جنگلهای نورگیر به شکل استتار عمل می کند تا شکارچی بتواند با کمین کردن موفق شود، جفتش را بیابد  و یا رقبا را عقب بزند.

منبع: Iflscience