چرا برخی از مردم قادر به درک لذت نیستند؟

عدم توانایی در لذت بردن از فعالیت هایی که لذت بخش تلقی می شوند ( مانند گوش کردن به موزیک، فعالیت های اجتماعی و حتی برقراری رابطه جنسی)، معمولا نشانه اختلالاتی همچون افسردگی و شیزوفرنی است که به anhedonia (فقدان لذت) تعبیر می شود. وضعیت عصبی ارتباط تنگاتنگی با احساس ناامیدی و گوشه گیری دارد. پژوهشگران می گویند که پس از آزمایش های متعدد، احتمالا جریان مغزی مرتبط با این وضعیت را یافته اند.

بر اساس تحقیقات پیشین، anhedonia با بخشی از مغز که کورتکس میانی جلوی مغز (mPFC) نامیده می شود مرتبط است. این بخش مغز که -همانطور که از نامش پیداست در در بخش جلویی مغز قرار گرفته- با عواملی نظیر حافظه کوتاه مدت و شخصیت نیز در ارتباط است. پژوهشگران با تحریک این بخش از مغز توانسته بودند احساسات مربوط به anhedonia را در موش های مورد آزمایش ایجاد کنند که منجر به کاهش برقراری ارتباط آن ها با موش های دیگر و همچنین کاهش تمایل آن ها به خوردن آب قند می شد.

این موش ها با استفاده از مهندسی  ژنتیکی طوری طراحی شدند که با تاباندن پالس های نوری به آن ها، بخش مشخصی از مغزشان فعال می شد.

در این شیوه که optogenetics نامیده می شود، از اصلاح ژنتیکی برای قرار دادن یک ژن خاص در سلول های ویژه ای استفاده می شود. این ژن قابلیت پاسخگویی به نور را در این سلول ها ایجاد می نماید. به این معنی که پژوهشگران با استفاده از قطع و وصل کردن نور می توانند سلول های هدف را فعال یا غیر فعال کنند. در این پژوهش که نتایج آن در مجله Science منتشر شد، پژوهشگران دو تغییر مختلف را ایجاد گردند. یکی فعال کردن بخش های مهندسی شده از مغز میانی موش ها که در ترشح دوپامین شرکت دارند ( و striatum نامیده می شوند) و دیگری، فعالسازی mPFC در موش ها.

دانشمندان پس از به کار بردن پرتو های لیزر برای تحریک  striatum، شیوه ای از عکس برداری (به نام functional magnetic resonance imaging یا FMRI) را به کار گرفتند که افزایش جریان خون را در این بخش از مغز -که در ارتباط با ترشح دوپامین و حس لذت است- را نشان می داد. هنگامی که بخش mPFC در موش ها با استفاده از لیزر تحریک شد و مود عکسبرداری قرار گرفت، پژوهشگران متوجه کاهش جریان خون در  striatum شدند که با احساس افسردگی در موش ها مرتبط بود. میزان افسردگی و یا لذت موش ها با بررسی میزان تمایل آن ها به  مصرف آب معمولی و آب قند و همچنین انگیزه برای ایجاد ارتباطات اجتماعی مشخص شد.

همچنین پژوهشگران متوجه شدند که با تحریک mPFC، ارتباط بین این بخش و بخش های دیگر مغز نیز دگرگون شد. برای مثال در حالی که ارتباط با بخش هایی از مغز -که مرتبط با دریافت پاداش بودند- تشدید شده بود، ارتباط با بخش هایی که در احساس افسردگی و شیزوفرنی نقش داشتند کمرنگ شد.

امید است با تحقیقات گسترده تر در مورد چگونگی ایجاد و کنترل anhedonia یا “فقدان لذت”، دانشمندان بتوانند با داروها و روش های درمانی جدید مشکل عدم درک لذت را در افسردگی و اختلالات روانی را حل کنند.

منبع : IFLScience