دارک وب یا وب تاریک (Dark Web) محتوایی از شبکه وب جهان گستر (World Wide Web) است که در دارک نت ها، یعنی شبکه های همپوشانی که از اینترنت استفاده می کنند اما برای دسترسی به نرم افزار، تنظیمات، یا مجوز های دسترسی خاصی نیاز دارند، قرار دارد.

وب تاریک بخش کوچکی از وب عمیق، یعنی بخشی از وب که توسط موتور های جستجو فهرست بندی نمی شود، را تشکیل می دهد. البته گاهی اوقات واژه وب عمیق به صورت اشتباه و برای اشاره مستقیم به وب تاریک نیز استفاده می شود.

دارک نت هایی که وب تاریک را تشکیل می دهند شامل شبکه های کوچک دوست به دوست یا همتا به همتا و همچنین شبکه های بزرگ و محبوب مثل Tor، Freenet، I2P و Riffle هستند که توسط سازمان های عمومی یا اشخاص عادی مورد استفاده قرار می گیرند. معمولا کاربران وب تاریک برای اشاره به وب معمولی، با توجه به ماهیت رمزنگاری نشده آن، از واژه وب شفاف استفاده می کنند.

واژه شناسی دارک وب

وب تاریک اغلب با وب عمیق که به بخش هایی از وب که توسط موتور های جستجو فهرست بندی نمی شوند اشاره دارد، اشتباه گرفته می شود. این استفاده اشتباه حداقل به سال ۲۰۰۹ باز می گردد. از آن زمان به بعد و علی رغم توصیه کارشناسان مبنی بر تمایز قائل شدن بین این دو واژه، به خصوص برای تهیه گزارش های مختلف در مورد بازار اینترنتی راه ابریشم، این دو واژه به صورت معادل به کار می روند.

تعریف دارک وب

وب سایت های دارک نت تنها از طریق شبکه هایی مانند Tor (پروژه Onion Routing) و I2P (پروژه اینترنت نامرئی) قابل دسترسی هستند. مرورگر Tor و سایت هایی که تنها از طریق Tor قابل دسترسی هستند به طرز گسترده ای بین کاربران وب تاریک متداول هستند و می توان آن ها را با دامنه .onion شناسایی کرد. در حالی که Tor بر روی ارائه دسترسی ناشناس به اینترنت تمرکز کرده است، تخصص I2P ارائه امکانات هاستینگ ناشناس برای وب سایت ها است. هویت و موقعیت مکانی کاربران دارک نت مخفی باقی می ماند و به دلیل سیستم رمزنگاری لایه ای نمی توان آن ها را ردیابی کرد. تکنولوژی رمزنگاری دارک نت اطلاعات کاربران را از طریق تعداد زیادی سرور های واسطه منتقل می کند که از هویت کاربران محافظت کرده و ناشناس بودن را تضمین می کند. تنها گره بعدی در نقشه طراحی شده می تواند اطلاعات را رمزگشایی کند و این فرآیند تا گره خروجی ادامه می یابد. این سیستم پیچیده تولید مجدد مسیر گره ها و رمزگشایی اطلاعات به صورت لایه به لایه را به امری تقریبا غیرممکن تبدیل کرده است. به دلیل سطح رمزنگاری بسیار بالا، وب سایت ها نمی توانند موقعیت مکانی و IP کاربران خود را ردیابی کنند و کاربران هم نمی توانند اطلاعاتی در مورد هاست به دست بیاورند. بنابراین، ارتباطات بین کاربران دارک نت به شدت رمزنگاری شده است و به آن ها اجازه می دهد تا به صورت کاملا محرمانه با یکدیگر مکالمه کرده یا فایل هایشان را به اشتراک بگذارند یا وبلاگ نویسی کنند.

از دارک نت برای فعالیت های غیر قانونی مثل خرید و فروش غیرقانونی، انجمن ها و تبادل عکس و فیلم برای افراد پدوفیل یا تروریست ها استفاده می شود. در عین حال، وب سایت های معمولی و سنتی نیز امکان دسترسی از طریق شبکه Tor را برای کاربران خود فراهم کرده اند. برای مثال، ProPublica نسخه جدیدی از وب سایت خود را به صورت انحصاری برای کاربران Tor راه اندازی کرده است.

محتوای دارک وب

تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ توسط گرت اوون از دانشگاه پورتسموث انجام گرفت نشان داد که متداول ترین محتوای موجود در شبکه Tor، پورنوگرافی کودکان است و بازار های سیاه در رده بعدی قرار دارند. این در حالی است که سایت های با بالاترین بازدیدکننده به عملیات بات نت اختصاص دارند. بسیاری از سایت های افشاکننده اطلاعات در این فضا فعالیت می کنند و همچنین انجمن های بحث و تبادل نظر سیاسی نیز در آن حضور دارند. وب سایت های مرتبط با بیت کوین، خدمات مربوط به کلاهبرداری و خدمات سفارش کالا از طریق ایمیل از دیگر وب سایت های پر بازدید هستند.

در ماه جولای ۲۰۱۷، راجر دینگلدین، یکی از سه بنیانگذار پروژه Tor، اعلام کرد که فیسبوک بزرگترین سرویس مخفی به شمار می رود. وب تاریک تنها ۳ درصد ترافیک عبوری از طریق شبکه Tor را تشکیل می دهد.

یکی از تحقیقات جدید در این زمینه که در ماه فوریه ۲۰۱۶و توسط محققان King’s College لندن منتشر شده انواع محتوا در وب تاریک را به صورت زیر دسته بندی کرده و به این ترتیب توانسته استفاده های غیرقانونی از دامنه های .onion را برجسته تر نشان دهد.

بات نت ها

بات نت ها اغلب  به وسیله سرورهای فرمان و کنترل(Command & Control) و بر مبنای یک سرویس مخفی و مقاوم در برابر سانسور سازمان دهی می شوند و به این ترتیب ترافیک زیادی از داده های مربوط به بات ها را به وجود می آورند.

خدمات بیت کوین

خدمات بیت کوین مانند تامبلر ها اغلب از طریق Tor در دسترس قرار می گیرند و برخی از آن ها مانند موتور جستجوی Grams امکان یکپارچگی بازار های غیرقانونی را نیز فراهم می کنند. یک تحقیق علمی که توسط جان لو ریچه، محقق مدرسه کسب و کار ESSEC و با همکاری دفتر مقابله با مواد مخدر و جرائم سازمان ملل متحد انجام گرفت، روند های جدیدی را در استفاده از تامبلر های بیت کوین برای مقاصد پول شویی نشان داد. با استفاده از بیت کوین افراد می توانند علاوه بر هویت، اهداف خود را نیز مخفی کنند. یکی از رویکرد های متداول در این زمینه، استفاده از یک صرافی ارز های دیجیتال است که بیت کوین را به یک واحد پول مورد استفاده برای بازی های آنلاین (مثل طلاهای مورد استفاده در بازی World Of Warcraft) تبدیل می کند و این واحد های پولی مورد استفاده در بازی بعدا به پول واقعی تبدیل می شوند. این موضوع نشان داده شده که می توان از تکنولوژی بلاک چین و ارز های رمزنگاری شده برای تنظیم و مدیریت وب تاریک استفاده کرد.

بازار های وب تاریک

بازار های تجاری موجود در دارک نت ها که نقش واسطه را برای تراکنش های لازم در خرید دارو ها غیرقانونی و مواد مخدر و سایر کالا ها ایفا می کنند، با افزایش محبوبیت بازار راه ابریشم و Diabolus Market و در ادامه مصادره آن توسط مقامات رسمی، به شدت مورد توجه رسانه ها قرار گرفتند. بازار های دیگری نیز وجود دارند که اکسپلویت های نرم افزاری یا سلاح به فروش می گذارند. تحقیقاتی نیز در زمینه بررسی اختلاف قیمت بین کالاهای موجود در بازار های وب تاریک و همان کالا ها در بازار های دنیای واقعی یا در شبکه وب جهان گستر و همچنین کیفیت کالا ها و خدمات دریافت شده از طریق وب تاریک انجام گرفته است. یکی از این تحقیق ها بر روی Evolution، که یکی از محبوب ترین بازار های وب تاریک بوده و از ژانویه ۲۰۱۳ تا مارس ۲۰۱۵ فعالیت می کرد، انجام گرفت. اگرچه این تحقیق به این نکته پی برد که اطلاعات دیجیتال، مانند روش های مخفی سازی و کشور مقصد “دقیق به نظر می رسند” اما این تحقیق به مشکلات مربوط کیفیت دارو های غیرقانونی فروخته شده در Evolution نیز اشاره می کند و می گوید “میزان خلوص دارو های غیرقانونی با آنچه در توضیحات آن ها درج شده بود تفاوت دارد.” در زمینه انگیزه مصرف کنندگان برای دسترسی به این بازار های غیرقانونی و عوامل موثر در استفاده از آن ها اطلاعات کمی در دسترس است.

گروه های هک و خدمات آن ها

بسیاری از هکر ها خدمات خود را به صورت انفرادی یا به صورت بخشی از یک گروه به فروش می رسانند. نمونه هایی از این گروه ها شامل xDedic، hackforum، Trojanforge، Mazafaka، dark0de و بازار خدمات RealDeal هستند. برخی از این گروه ها پدوفیل ها را ردیابی کرده و از آن ها اخاذی می کنند. جرائم سایبری و خدمات هک برای موسسات مالی و بانک ها نیز در وب تاریک ارائه می شوند. تلاش برای زیرنظر گرفتن این فعالیت ها توسط دولت ها و سازمان های خصوصی مختلفی انجام گرفته است و بررسی دقیق تر ابزار های مورد استفاده را می توان در ژورنال Procedia Computer Science پیدا کرد. استفاده از حملات معروف DRDoS که کل اینترنت را تحت تاثیر قرار می دهد با کمک وب تاریک امکان پذیر بوده است. البته سایت های کلاهبرداری زیادی نیز با پسوند .onion وجود دارند که ابزار هایی را برای دانلود در اختیار کاربر می گذارند که خود آلوده به تروجان ها یا در های پشتی هستند.

تامین مالی

اسکات دووک، رئیس و بنیانگذار شرکت مشاوره  Zebryx به این نکته اشاره می کند که در پشت پرده بیشتر اقدامات غیرقانونی، ارز های رمزنگاری شده روسی مانند وب مانی و پرفکت مانی قرار دارند. در ماه اپریل ۲۰۱۵، شرکت Flashpoint ۵ میلیون دلار بودجه دریافت کرد تا آن را سرمایه گذاری کرده و به مشتریانش کمک کند تا از وب تاریک و وب عمیق اطلاعات جمع آوری کنند.

سرویس های کلاهبرداری

در وب تاریک چندین انجمن تبادل اطلاعات کارت های اعتباری هک شده، وب سایت های تبادل  PayPal و بیت کوین و همچنین سرویس های کلاهبرداری و جعل مدرک وجود دارد. بسیاری از این سایت ها خودشان کلاهبردار هستند.

حقه بازی و محتواهای تایید نشده

در این زمینه گزارش هایی از سفارش های قتل دسته جمعی (کراودفاندینگ) و قاتلان قراردادی وجود دارد اما این باور وجود دارد که همه این ها کلاهبرداری هستند. راس اولبریکت، خالق بازار راه ابریشم به خاطر ساخت این سایت و همچنین به اتهام استخدام یک قاتل برای کشتن ۶ نفر توسط بخش تحقیق و بررسی وزارت امنیت میهن ایالات متحده دستگیر شد البته اتهامات مربوط به استخدام قاتل برای کشتن ۶ نفر در ادامه رد شد.

این شایعه وجود دارد که در وب تاریک می توان به تصاویر زنده کشتن یک فرد دسترسی پیدا کرد. واژه “اتاق قرمز”، با الهام از یک انیمشین ژاپنی و افسانه ای محلی با همین نام، ابداع شده است. با این وجود، همه مدارک ارائه شده فعلی نشان می دهد چنین مواردی همه حقه بازی هستند.

در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۵، بازی کامپیوتری مستقل شیطان ناراحت (Sad Satan) توسطی یکی از سازندگان ویدئو یوتیوب به نام Obscure Horror Corner مورد نقد و بررسی قرار گرفت. آن ها ادعا کردند این بازی را از طریق وب تاریک پیدا کرده اند. عدم تطابق برخی از موارد نقل شده در گزارش این کانال، جریان حوادث گزارش شده توسط آن ها را زیر سوال برد. چندین وب سایت وجود دارند که وب تاریک و وب عمیق را برای تهدید های امنیتی زیر نظر می گیرند.

فیشینگ

فیشینگ از طریق وب سایت های جعلی و مشابه وب سایت اصلی امری بسیار متداول است و در بازار های وب تاریک نیز لینک های تبلیغاتی بسیاری در این زمینه وجود دارد.

پازل ها

پازل هایی مانند  Cicada 3301 و جانشینانش گاهی اوقات از سرویس های مخفی استفاده می کنند تا سرنخ ها را به صورت ناشناس تر در اختیار کاربران قرار دهند و همین امر هم گمانه زمانی ها در مورد هویت سازندگان را افزایش می دهد.

پورنوگرافی غیرقانونی

سایت های مستهجنی که تصاویر پورنوگرافی کودکان را منتشر می کنند به صورت منظم و دقیق تحت پیگرد قانونی قرار می گیرند. این سایت ها معمولا از طریق افشای اطلاعات از طریق توزیع بدافزار در میان کاربران کار می کنند. این سایت ها از سیستم های پیچیده ای از انجمن و قوانین استفاده می کنند. سایر محتوا های مربوط شامل شکنجه های جنسی، کشتن حیوانات و پورن انتقامی است.

تروریسم

به طور کلی حداقل چند وب سایت تقلبی یا حقیقی وجود دارند که ادعا می شود توسط داعش مورد استفاده قرار می گیرند. یکی از این سایت ها یک وب سایت تقلبی بود که در جریان عملیات Onymous از کار افتاد. پیشرفت تکنولوژی، به تروریست های سایبری اجازه داده تا با حمله به نقاط شعف این تکنولوژی ها، رشد بیشتری پیدا کنند. به دنبال حملات تروریستی نوامبر ۲۰۱۵ در پاریس، یکی از چنین سایت هایی توسط گروه هکر های ناشناس به نام  GhostSec هک شد و با تبلیغی برای داروی فلوکستین جایگزین شد. در یک زمان، گروه اسلام گرای ره‌وتی شاخ در وب تاریک فعالیت می کرد.

شبکه های اجتماعی

در وب تاریک، پلتفرم های شبکه های اجتماعی نوظهوری شبیه به شبکه های اجتماعی موجود در شبکه وب جهان گستر وجود دارند. فیسبوک و سایر شبکه های اجتماعی متداول شروع به ساخت نسخه های وب تاریک از وب سایت های خود کرده اند تا بتوانند مشکلات معمول آن ها را حل کرده و خدمات خود را در همه بخش های شبکه وب جهان گستر ارائه دهند.

انواع خدمات ارائه شده در شبکه Tor در ماه فوریه ۲۰۱۶:

کنترل وب تاریک

اگرچه بخش بزرگی از وب تاریک، بی ضرر است اما برخی از دادستان ها و سازمان های دولتی نگران این موضوع هستند که این محل، پناهگاهی برای فعالیت های مجرمانه به شمار می رود. سایت های خبری تخصصی مانند  DeepDotWeb و  All Things Vice پوشش خبری و اطلاعات کاربردی در مورد وب سایت ها و خدمات موجود در وب تاریک در اختیار کاربر می گذارند. Hidden Wiki و سایت های آینه ای و انشعاب های آن دارای یکی از بزرگترین فهرست های محتوا هستند.

منابع محبوب برای دسترسی به لینک های .onion وب تاریک  Pastebin، یوتیوب، توییتر، Reddit و سایر انجمن ها هستند. شرکت های تخصصی مانند Darksum و Recorded Future جرائم سایبری در حال وقوع در وب تاریک را برای اهداف پیگرد قانونی ردیابی می کند. در سال ۲۰۱۵ اعلام شد که پلیس بین الملل (اینترپل) از این به بعد یک برنامه تمرینی ویژه برای وب تاریک ارائه می کند که اطلاعات فنی و تخصصی در مورد Tor، امنیت سایبری و شبیه سازی از کار انداختن بازار های غیرقانونی را در اختیار شرکت کنندگان قرار می دهد.

در ماه اکتبر ۲۰۱۳، آژانس جرائم ملی بریتانیا و ستاد ارتباطات دولت بریتانیا تشکیل اتاق عملیات مشترک با تمرکز بر روی جرائم سایبری را اعلام کردند. در ماه نوامبر ۲۰۱۵، مسئولیت حل مشکل سو استفاده از کودکان در وب تاریک و سایر جرائم سایبری در این فضا، به این اتاق عملیات سپرده شد.

در ماه مارس ۲۰۱۷،  مرکز پژوهشی کنگره آمریکا گزارش جامعی را در مورد وب تاریک منتشر کرد که به تغییره نحوه دسترسی به اطلاعات و ارائه آن ها بر روی وب تاریک اشاره می کرد. ویژگی اصلی وب تاریک، ناشناخته بودن آن است و همین ویژگی علاقه شدید محققان، مراجعه قانونی و سیاست گذاران را برانگیخته است.

با توجه به گزارش منتشر شده توسط کنگره، از ماه آگوست ۲۰۱۷،  شرکت های امنیت سایبری که تخصصشان زیرنظر گرفتن و تحقیق بر روی وب تاریک به نمایندگی از بانک ها و خرده فروش ها است، در هر جا که “ممکن و لازم باشد”، یافته های خود در مورد محتوای غیرقانونی را با FBI و سایر مراجع قانونی به اشتراک می گذارند.

تاثیر پوشش خبری در معرفی دارک وب

بسیاری از خبرنگارها، خبرگزاری ها، آموزش دهندگان و محققان از طریق نوشتن و صحبت کردن در مورد وب تاریک تاثیرگذار هستند و کاربرد آن را برای عموم مردم شفاف می کنند.

جیمی بارتلت

جیمی بارتلت، خبرنگار و نویسنده مسائل مربوط به تکنولوژی برای روزنامه انگلیسی تلگراف است. او همچنین رئیس مرکز تحلیل شبکه های اجتماعی برای اندیشکده Demos در همکاری با دانشگاه Sussex است. او در کتابش که با نام The Dark Net منتشر شده، دنیای وب تاریک و پیامد های بر روی رفتار انسان ها را با دیدی متفاوت به تصویر می کشد. برای مثال، کتاب با داستان یک دختر جوان که برای افزایش اعتماد به نفس، به دنبال دریافت نظرات مثبت از سوی دیگران از طریق انتشار تصاویر برهنه از خود است، شروع می شود. در نهایت دوستان و خانواده او با سیلی از تصاویر برهنه او در شبکه های اجتماعی مواجه می شوند. این داستان انواع مختلف تعاملات انسانی را که از طریق وب تاریک ممکن شده است، به شما نشان می دهد اما به طور هم زمان این موضوع را نیز به خواننده یادآوری می کند که هرگونه مشارکت در یک شبکه همپوشان مانند وب تاریک، به ندرت به طور کامل از وب اصلی مجزا خواهد بود. هدف اصلی بارتلت، کشف و جستجوی وب تاریک و پیامد های آن برای جامعه است. او خرده فرهنگ های متفاوت را که برخی از آن ها برای جامعه پیامد های مثبت در بر داشته و برخی دیگر پیامد های منفی دارند، مورد بررسی قرار داده است.

در سال ۲۰۱۵ بارتلت در یک سخنرانی TEDTalk شرکت کرد و این موضوع را مورد بررسی بیشتر قرار داد. سخنرانی او با نام “چگونه وب تاریک اسرارآمیز دارد به پدیده ای متداول تبدیل می شود”، ایده اصلی وب تاریک را به شنوندگان معرفی می کند و در ادامه یکی از سایت های آن یعنی بازار راه ابریشم را به صورت قدم به قدم معرفی می کند. او به این نکته اشاره می کند که طراحی صفحات سایت بسیار شبیه به سایت های مشابه موجود در وب اصلی است. بارتلت در ادامه مثال هایی را ارائه می کند که نشان می دهد چگونه فعالیت در در یک بازار با عدم قطعیت و ریسک بالا، مانند بازار هایی که در وب تاریک موجود هستند، می تواند باعث به وجود آمدن نوآوری هایی شود که به باور او، می توان از آن ها در همه بازار های آینده استفاده کرد. همان طور که او اشاره می کند، با توجه به این که فروشندگان همیشه به دنبال یافتن راه های جدید برای محافظت از خود هستند، وب تاریک به پدیده ای غیرمتمرکز تر، مشتری پسندانه تر و خلاقانه تر با قابلیت سانسور بسیار کم تبدیل شده است. با توجه به این که جوامع امروزی به دنبال راه های بیشتری برای حفظ حریم شخصی در فضای آنلاین هستند، تغییراتی مشابه آن هایی که در وب تاریک رخ می دهند نه تنها نوآورانه و خلاقانه هستند، بلکه می توانند برای وب سایت ها و بازار های آنلاین تجاری نیز مفید باشند.

سایر رسانه ها

کانال های خبری و رسانه های سنتی مانند شبکه تلویزیونی ABC NEWS نیز مقالاتی در زمینه بررسی وب تاریک منتشر کرده اند. مجله Vanity Fair در ماه اکتبر ۲۰۱۶، مقاله ای با نام “آن یکی اینترنت” منتشر کرد. این مقاله ظهور وب تاریک را مورد بحث و گفتگو قرار داده و به این نکته اشاره می کند که در این بیابان دیجیتال بی قانون، خطرات زیادی وجود دارد. تحقیقی که در ماه اکتبر ۲۰۱۸ منتشر شده نشان می دهد تا ۶۰ درصد استرالیایی ها، در حال از دست دادن علاقه خود به رسانه های سنتی و اصلی هستند و به جای آن وب تاریک فکری (Intellectual Dark Web) را ترجیح می دهند. سایر موضوعات مطرح شده شامل نسخه های تجارت الکترونیک بازار های سیاه سنتی، سلاح های سایبری از وب سایت TheRealDeal و نقش امنیت عملیات هستند.