ده دانستنی جالب در مورد خورشید

خورشید ما منبع عظیمی نور و گرمای منظومه ی شمسی است. ارتباط و تعامل بین خورشید و زمین باعث به وجود آمدن فصل ها، جریان های اقیانوسی، آب و هوا و تغییرات اقلیمی می شود.

در طی تاریخ در بیشتر فرهنگ ها و اساطیر از مصر باستان گرفته تا ازتک ها، بومیان آمریکا و چینی ها خورشید نمود روشنی دارد. حال در اینجا مطالب بیشتری راجع به خورشید و موقعیت آن در منظومه ی شمسی مان خواهیم دانست.

1) خورشید سنگین ترین جرم منظومه ی شمسی است.

خورشید 99.8% کل جرم منظومه ی شمسی را در خود دارد ( باقی مانده ی جرم منظومه ی شمسی بیشتر در سیاره ی مشتری جمع شده است). اطلاعاتی در رابطه با خورشیدمان در زیر آورده ایم که می توانید بعنوان مرجع شناخت خورشید از آنها استفاده نمایید:

• شعاع استوایی خورشید: 695,500 کیلومتر
• محیط استوایی خورشید: 4,379,000 کیلومتر
• حجم خورشید: 1,142,200,000,000,000,000 کیلومتر مکعب
• جرم خورشید: 1,989,000,000,000,000,000,000,000,000,000 کیلوگرم
• چگالی خورشید:  1.409 گرم بر سانتی متر مکعب
• مساحت خورشید: 6,087,799,000,000 کیلومتر مربع

2) خورشید نزدیک ترین ستاره به زمین است.

تصویری از خورشید زمانی که تاج خورشیدی به صورت حلقه وار دور آن تشکیل شده است.

خورشید یک ستاره است و به نظر منجمان از هر نظر ستاره ای متوسط است. یعنی در واقع از لحاظ سن، اندازه و گرما میانگین اکثر ستاره های دیگر است. در عین حال برخی ستاره ها سنی به اندازه ی نزدیک سن کیهان داشته و حدود 13.7 میلیارد سال سن دارند خورشید از نسل دوم ستاره ها بوده و تنها 4.6 میلیارد سال عمر دارد. برخی از مواد سازنده ی خورشید از ستاره هایی که قبل ها وجود داشته و نابود شده اند جمع شده است.

• نوع طیف خورشید: G2-V
• سرعت نسبی نسبت به ستاره های نزدیک به خورشید: 19.7 کیلومتر بر ثانیه
• ثابت خورشیدی یا انرژی کلی خورشید: 1.365 الی 1.369 کیلو وات در متر مربع

3) خورشید از لایه ها و بخشهای جداگانه تشکیل شده است.

مقایسه ی اندازه ی زمین و خورشید

علاوه بر هسته ی تولید کننده ی انرژی خورشید، داخل خورشید دو منطقه ی جداگانه و مشخص وجود دارد. یکی از این مناطق منطقه ی تشعشعات خورشید بوده و منطقه ی دیگر منطقه ی هم رفتی خورشید است.

از هسته به بیرون ابتدا به منطقه ی تشعشات می رسیم و بعد از آن منطقه ی هم رفتی شروع می شود. دما از نقطه ی تشعشعات به نقطه ی هم رفتی از هشت میلیون درجه ی کلوین به هفت هزار درجه ی کلوین کاهش می یابد. برای اینکه فوتون های نور بتوانند از هسته ی چگال خورشید فرار کرده و به سطح آن برسند چند صد هزار سال زمان لازم است.

4) خورشید بعد از تشکیل تا کنون نیمی از هیدروژن خود را مصرف کرده است.

تصویر خورشید با استفاده از تلسکوپ تصویر ساز ماورای بنفش

طی پنج میلیارد سال بعد خورشید روشن تر و روشن تر خواهد شد و هلیم بیشتری در مرکز آن جمع خواهد شد. با از بین رفتن تدریجی منبع هیدروژن خورشید، هسته باید قادر باشد فشار کافی را برای حفظ خورشید و جلوگیری از انفجار آن تولید کند. تنها راه انجام این کار افزایش گرما خواهد بود. به تدریج منبع سوخت هیدروژن خورشید از بین خواهد رفت و در آن زمان تغییرات شدیدی را در خورشید شاهد خواهیم بود که در نهایت باعث نابودی کامل سیاره ی زمین خواهد شد.

5)  نیروی جاذبه ی شدید خورشید باعث شده که زمین و دیگر سیارات منظومه ی شمسی در مدار خود باقی بمانند و پراکنده نشوند.

تصویر 3 بعدی مافوق بنفش استریویی

نیروی جاذبه ی خورشید باعث شده که سیاره های منظومه ی شمسی به دور خورشید گشته و از مدار خارج نشوند.

• جاذبه ی سطحی استوایی خورشید: 274 متر بر مجذور ثانیه
• شتاب فرار جاذبه: 223720 کیلومتر در ساعت

6) یونانی ها نام خورشید را هلیوس گذاشتند.

تصویری از خورشید که به صورت سه بعدی و با اشعه ی مافوق بنفش تهیه شده است.

در سراسر دنیا خورشید را به نام های مختلفی می شناسند. در بیشتر فرهنگ ها خورشید جایگاه ثابتی در اسطوره ها دارد. نام کنونی خورشید در انگلیسی که سان ( sun ) گفته می شود از نام رومی آن که sol یا سول گفته می شده و هنوز هم در جاهایی از کره ی زمین مورد استفاده است، گرفته شده است. به دلیل نقش مهمی که خورشید در زندگی ما ایفا می کند به جز سیاره ی زمین بیش از هر جرم دیگری در مورد آن مطالعه شده است.

7) انسان از ابتدای حیاتش در رابطه با خورشید و وجود آن می دانسته است.

بر خلاف بیشتر اجرام منظومه ی شمسی انسان از ابتدای زمان خلقت در رابطه با خورشید چیز هایی می دانسته است. بنابراین نمی توان زمانی را برای کشف خورشید بیان کرد.

8) یولیسس ( Ulysses ) اولین سفینه ی فضایی بود که قطب های خورشید را مورد مطالعه قرار داد.

تصویری از خورشید که به صورت سه بعدی و با اشعه ی مافوق بنفش تهیه شده است.

یولیسس از شاتل فضایی دیسکاوری با استفاده از موشک های پر قدرت به سمت مشتری شلیک شد. ماموریت یولیسس مطالعه ی مشتری برای مدت هفده روز بود که بعد از آن به دلیل جاذبه ی شدید این سیاره ی غول پیکر یولیسس به سمت مشتری کشیده شده و با توجه به جاذبه ی شدید این سیاره ی غول پیکر از مداری صفحه ی بیضوی خارج شده و مدار یولیسس به سمت قطب های خورشید شد.

دیگر ماموریت های فضایی که به مطالعه ی خورشید پرداختند سوهو ( soho)، رصدخانه ی دینامیک خورشیدی ( SDO ) و سفینه های فضایی دو قلوی استریو ( STEREO ) بودند.

9) مقایسه ی سطح و جو خورشید نسبت به سطح و جو دیگر سیاره های منظومه ی شمسی

تصویری از خورشید و صفحه ی بیضوی

سطح خورشید که در اصطلاح فضایی به آن فتوسفر یا نورکره هم می گویند تنها 500 کیلومتر ضخامت داشته و بیشتر اشعه و نور خورشید از آنجا به فضا متساعد می شود. لکه های خورشیدی هم در سطح یا فتوسفر کره خورشید موجودند. بالاتر از فتوسفر کروموسفر یا فام کره است که تنها در زمان هایی که خور گرفت یا گرفتگی کامل خورشید را داریم به شکل حاشیه های قرمز رنگی دیده می شود. هر چه قدر ارتفاع از سطح کره ی خورشید بالاتر برود گرما هم افزایش پیدا می کند و تا حد ۵۰ هزار کلوین می رسد در حالی که چگالی در سطح های بالاتر خورشید حدود ۱۰۰ هزار بار کمتر از فتوسفر یا نورکره می باشد.

10) دانشمندان سال های متمادی در این فکر بودند که چرا تاج خورشید این قدر گرم است.

گذر سیاره ی ناهید از مقابل خورشید

بالاتر از کروموسفر یا فام کره تاج خورشیدی یا کرونا است که به شکل بادهای خورشیدی از سطح کره ی خورشید بیرون آمده و تا انتهای منظومه ی شمسی را در بر میگیرد. سطح کرونا به شدت گرم است و میلیونها درجه ی کلوین گرما دارد. به دلیل اینکه از دید فیزیکی امکان انتقال انرژی گرمایی از سطوح خنک تر خورشید به تاج خورشیدی که بسیار گرم تر است وجود ندارد منبع گرمای بالای تاج خورشیدی برای بیش از 60 سال به صورت راز باقی مانده بود. اخیراً فیزیک دانان خورشیدی پی به وجود نانو فلرها یا اشعه های نانو برده اند.( یعنی در واقع اشعه های بسیار ریزی که در سطح خورشید جاری هستند و قبلا تصور نمی شد که وجود داشته باشند). به نظر می رسد نانوفلرها یا اشعه های نانو دلیل اصلی گرم بودن بیش از حد تاج خورشیدی باشند.

منبع: About