رصد سیاهچاله ای با رنگ قرمز درخشان توسط ستاره شناسان

نورهای قرمز پر رنگی که تنها کسری از ثانیه دوام داشتند در یکی از پر نورترین انفجارهای سیاهچاله ها در سالهای اخیر مشاهده شدند. در ژوئن 2015 سیاهچاله ای به نام V404 قو برای مدت دو هفته مشغول بلعیدن تکه هایی از ستاره ی ندیمی بود که در مدارش میگشت.

نتیجه ی این بلعیدن نورهای بسیار شدیدی بود که ستاره شناسان مشاهده کردند. V404 قو که حدود 7800 سال نوری از ما دور است اولین سیاهچاله ی قطعی شناخته شده در کهکشان ماست و زمانی که در حال بلعیدن ستاره ها و ذرات فضاییست رنگ بسیار روشنی پیدا می کند. ستاره شناسان گزارش دادند این سیاهچاله در زمان منفجر کردن موادی که قادر به بلع آن نبود برای کسری از ثانیه نور قرمز خیره کننده ای داشته است.

V404 قو که حدود 7800 سال نوری از ما دور است اولین سیاهچاله ی قطعی شناخته شده در کهکشان ماست و زمانی که در حال بلعیدن ستاره ها و ذرات فضاییست رنگ بسیار روشنی پیدا می کند.

در تحقیقی جدید که در نشریه ی monthly Notices of the Royal Astronomical Society (ماه نگاشتهای انجمن سلطنتی نجوم) منتشر شده است تیمی بین المللی از ستاره شناسان به رهبری دانشگاه ساوث امپتون گزارش دادند نورهای قرمز خیره کننده ای از سیاهچاله ای ساطع شده که هرکدام تنها کسری از ثانیه دوام داشتند و ناشی از انفجار بخشهایی از ستاره مجاور که سیاهچاله قادر به بلع آنها نبود بودند.

ستاره شناسان رنگ قرمز را با بیرون ریزی با فشار و سریع مواد از سیاهچاله مرتبط می دانند. این رصد اطلاعات جدیدی در مورد شکل گیری فورانهایی این چنینی و پدیده ی غایی سیاهچاله در اختیار محققان قرار داد.

دکتر پُشاک گاندی که استادیار دانشگاه ساوث امپتون و فلوشیپ انجمن نجوم ارنست راترفورد و همینطور نویسنده ی اصلی تحقیق منتشر شده است در این مورد می گوید: “سرعت فوق العاده ی فورانها نشان از این موضوع دارد که منطقه ی انتشار این نور قرمز بسیار فشرده است. با کنار هم گذاشتن سرنخهای بدست آمده از رنگ، سرعت و توان این نورها به این نتیجه رسیده ایم که فورانها از مرکز فورانهای سیاهچاله نشات گرفته اند. منشاء این فورانها هنوز مشخص نشده هرچند میدانهای مغناطیسی قدرتمند میتوانند نقشی در این مورد داشته باشند.”

“بعلاوه مشخص شد این نورهای قرمز در زمانی که سیاهچاله در اوج بلعیدن بود قدرتمندتر بودند. بنظر ما زمانیکه سیاهچاله بزور توسط ستاره ی ندیمش تغذیه می شد موادی را که توان بلعش را نداشت بشدت تمام به بیرون پرتاب می کرد. مدت زمان این فورانها بستگی به زمان فعال و غیر فعال شدن مرکز فورانهای سیاهچاله داشت و برای اولین بار بود که چنین فورانهایی با چنین جزئیاتی از زمین رصد می شد.”

بدلیل ماهیت غیر قابل پیش بینی بودن و کمیابی این انفجارهای درخشان سیاهچاله ها ستاره شناسان زمان بسیار کمی برای واکنش در اختیار داشتند. مثلاً همین سیاهچاله ی V404 قو آخرین بار در سال 1989 فوران کرده بود. در ژوئن 2015 این سیاهچاله بشدت روشن شد و فرصتی عالی برای تحقیق در اختیار دانشمندان قرار داد. در واقع این انفجار یکی از درخشانترین انفجارهای سیاهچاله ها در سالهای اخیر است. انفجارهای دیگر معمولاً به قدری کم نورند که مطالعه ی آنها را مشکل می سازد.

هر نور ساطع بسیار خیره کننده بود و قدرتی برابر با حدود 1000 نور خورشید داشت. برخی از این فورانها تنها یک چهلم ثانیه دوام داشتند که ده برابر کمتر از زمان برهم زدن چشم می باشد. ثبت چنین مشاهداتی نیاز به فن آوری نوین دارد بنابراین ستاره شناسان برای این کار از دوربینهای سریع ULTRACAM که بر روی تلسکوپ ویلیام هرشل در لا پالمای جزایر قناری نصب شده بود استفاده کردند.

پروفسور ویک دیلون از دانشگاه شفیلد و یکی از سازندگان دوربینهای اولتراکم میگوید: “اولتراکم به این دلیل بی همتاست که میتواند در سرعتهای بسیار بالا کار کرده و فیلمهایی از پدیده های سریع نجومی با سه رنگ اصلی بگیرد. این موضوع به ما کمک کرد ثابت کنیم رنگ نورهای ساطع از انفجارهای V404 قو قرمز بودند.”

دکتر گاندی سخنانش را اینگونه به پایان برد: “انفجار سیاهچاله ای که در سال 2015 رخ داد ستاره شناسان را هم قسم کرد تا برای رصد انفجارهای آتی در سراسر دنیا همیاری کنند. زمان کوتاه انفجارها و انتشار امواج پرقدرت در سراسر طیف الکترومغناطیسی نیاز به ارتباط تنگاتنگ ستاره شناسان، اشتراک گذاشتن اطلاعات و همکاری دارد تا بتوان انفجارها را ثبت کرد. این رصدها چالشی واقعی فرا روی ستاره شناسان هستند بویژه از این نظر که رصدها باید همزمان و از تلسکوپهای زمینی و ماهواره های فضایی صورت بگیرند.”

تحقیق اخیر نتیجه ی همکاری بین دانشگاه های ساوث امپتون، شفیلد و وارویک از طرفی و همکارانی از اروپا، آمریکا، هند و امارات از طرفی بود.

سرمایه گذار تحقیق شورای تسهیلات علوم و فنون، گروه مشارکت UKIERI-UGC هند-بریتانیا، انجمن سلطنتی، وزارت اقتصاد و رقابت اسپانیا (MINECO)، موسسه ی CONACyT مکزیک، وزارت آموزش و فرهنگ و ورزش اسپانیا، موسسه ی اعانه های علمی ماری کوری و دانشگاه ساوث امپتون بودند.

منبع: Science Daily