فرق بدافزار، جاسوس افزار ، ویروس، کرم، باج افزار و … چیست؟

بسیاری از کاربران کامپیوتر های شخصی، بدافزار ها، ویروس ها، جاسوس افزار ها، آگهی افزار ها، کرم ها، تروجان ها و… را یک چیز در نظر می گیرند. اگرچه همه این آلودگی ها به کامپیوتر های ما آسیب می زنند، اما باید توجه داشت که یکسان نیستند؛ همه آن ها انواع مختلفی از بدافزار ها هستند که رفتار های مختلفی از خود نشان می دهند.

واژه بدافزار ترکیبی از دو کلمه بد و نرم افزار به شمار می رود.  این واژه کلمه ای عمومی است که برای توصیف تمامی کد های کامپیوتری متخاصم و ناخوانده شامل ویروس ها، جاسوس افزار ها، کرم ها، تروجان ها و یا هر چیزی که برای انجام عملیات مخرب بر روی کامپیوتر ها طراحی می شود، مورد استفاده قرار می گیرد.

معنی بسیاری از این واژه ها در طول زمان تغییر کرده است. برخی از آن ها به نحوه آلوده شدن سیستم شما به بدافزار اشاره می کنند در حالی که برخی دیگر از کلمات، برای توصیف عملکرد بدافزار پس از فعال شدن در سیستم شما به کار می روند.

روش های آلوده شدن سیستم/ وارد شدن بدافزار

وقتی ما در حال تلاش هستیم تا نرم افزار بهتری را برای پاک سازی کامپیوتر شما از بدافزار ها طراحی کنیم، اصلی ترین چیز هایی که به آن ها علاقه مند هستیم این است که متوجه شویم بدافزار چگونه وارد سیستم شما شده و چگونه در حال عمل کردن است. بدافزار مورد نظر عموما در یکی از دسته های زیر قرار می گیرد.

1. ویروس (Virus)

این واژه در گذشته به طور کلی مورد استفاده قرار می گرفت و هر گونه بدافزاری به عنوان ویروس در نظر گرفته می شد. اما امروزه ما از واژه کلی  بدافزار استفاده می کنیم. از واژه ویروس برای توصیف برنامه ای استفاده می شود که پس از این که خودش را به برنامه ای در حال اجرا در محیط ویندوز متصل کرد، شروع به تکثیر خود می کند.

2. کرم (Worm)

یک کرم نیز نوعی دیگر از برنامه های خود تکثیر شونده است اما عموما خودش را به پردازش های ویندوز متصل نمی کند. کرم ها عموما برنامه های کوچکی هستند که در پس زمینه سیستم شما فعالیت می کنند.

3. تروجان (Trojan)

نرم افزاری که شما فکر می کردید یک چیز خاص باشد اما در واقع یک بدافزار است. این نوع بدافزار ها بر اساس افسانه اسب تروا که به نظر می رسید یک هدیه باشد اما پر از سربازان دشمن بود نامگذاری شده است.

4. دانلود ناخواسته (Drive-by download)

این نوع بدافزار شاید محبوب ترین روش برای وارد کردن نرم افزار های خطرناک به کامپیوتر شما باشد. بیشتر اوقات این اتفاق در اثر بازدید از یک صفحه وب مخرب رخ می دهد. آن صفحه وب از نقاط ضعف مرورگر شما استفاده می کند و باعث می شود تا سیستم شما آلوده شود.

کارهایی که بدافزار ها انجام می دهند

وقتی بد افزار وارد سیستم شما شد، می تواند کار های مختلفی انجام دهد. برخی اوقات بدافزار تنها تلاش می کند خودش را تکثیر کند و آسیبی در پی ندارد اما در سایر موارد بدافزار می تواند کارهای بسیار مخربی انجام دهد.

1. آگهی افزار ها (Adware)

این دسته، در حقیقت بدافزار به شمار نمی روند و تقریبا هرگز با استفاده از روش هایی که در قسمت قبل شرح داده شد وارد سیستم نمی شوند.  آگهی افزار نرم افزاری است که از شکلی خاص از ارسال آگهی استفاده می کنند. گاهی اوقات روشی که آگهی ها از آن طریق وارد سیستم شما می شوند می تواند فریبنده باشد زیرا آن ها می توانند فعالیت های شما را ردیابی کنند یا اطلاعات بیشتری در مورد شما را با سازندگان به اشتراک بگذارند. بیشتر اوقات، وقتی نرم افزاری را که به همراه آگهی افزار عرضه می شود را نصب می کنید، قبول می کنید که آگهی افزار، فعالیت های شما را نیز ردیابی کند. به طور کلی می توان با پاک کردن این نرم افزار اصلی که آگهی افزار به آن متصل بود، خود آگهی افزار را نیز پاک نمود.

2. جاسوس افزار ها (Spyware)

نرم افزار هایی هستند که کامپیوتر شما را زیرنظر می گیرند و اطلاعات جمع آوری شده را در اختیار گروهی که به آن علاقه دارد می گذارند. این نوع بدافزار ها می توانند بی خطر باشند و تنها صفحات وبی را که از آن ها بازدید می کنید در اختیار طراحان قرار دهند یا بسیار تهاجمی باشند و هر کاری را که از طریق موس و کیبوردتان انجام می دهید به آن ها منتقل کنند.

3. باج افزار ها (Ransomware)

این گونه نرم افزار ها اخیرا به روشی محبوب برای کسب درآمد در بین مجرمان اینترنتی تبدیل شده اند. این بدافزار سیستم شما را به گونه ای تغییر می دهد که دیگر نمی تواند به طور معمولی به آن دسترسی داشته باشید. سپس صفحه ای به شما نمایش داده می شود که در آن برای باز کردن قفل کامپیوتر، مبلغی پول به اشکال مختلف از شما درخواست می شود. در واقع در این حالت، مجرم سایبری، برای برگرداندن دسترسی به سیستم، از شما باج می خواهد.

4. تَرس افزار ها (Scareware)

نرم افزاری که به نظر می رسد کاملا قانونی باشد( عموما با لباس مبدل ابزاری برای برطرف کردن مشکلات کامپیوتر)، اما وقتی اجرا می شود به شما می گوید که سیستمتان آلوده شده است و یا به طریقی مشکل دارد. این پیام معمولا به گونه ای ارسال می شود که بتواند شما را بترساند تا کاری را که بدافزار می خواهد انجام دهید. نرم افزار ادعا می کند اگر به آن ها پول پرداخت کنید، می تواند مشکل شما را بر طرف کند. به ترس افزار ها، نرم افزار های رذل(Rogue)- مثلا آنتی ویروس های رذل- نیز اطلاق می شود.

برخی بدافزار ها وارد سیستم شما می شوند و به نظر می رسد هیچ کاری انجام نمی دهند. چنین نرم افزار هایی ممکن است علائم مشخصی نداشته باشند. اما این بدافزار ها کامپیوتر شما را به همراه تعدادی کامپیوتر دیگر آلوده کرده اند و یک “بات نت” را به وجود آورده اند. این بات نت می تواند توسط یه مجرم اینترنتی به گونه ای هدایت شود تا کارهای مختلفی را از جمله وارد کردن فایل های هرز و یا حمله به سایت های اینترنتی انجام دهد. مجرمان اینترنتی نمی خواهند به طور مستقیم خودشان کاری را انجام دهند که بتوان آن فعالیت را به آن ها نسبت داد، پس از بات نت ها استفاده می کنند تا فعالیت های غیرقانونی را برای آن ها انجام دهند.

گاهی اوقات می شنوید که برای توصیف نوعی خاص از بدافزارها از واژه “روت کیت” یا “بوت کیت” استفاده می شود. عموما این واژه ها به روشی که بدافزار از آن برای مخفی شدن در قسمت های داخلی ویندوز و جلوگیری از تشخیص استفاده می کند اشاره دارند.

می توانید از ترکیب این واژه ها برای توصیف هر نوع بدافزار جدیدی استفاده کنید. بدافزاری مانند Tidserv/Alureon با استفاده از دانلود ناخواسته وارد سیستم شما می شود. وقتی این بدافزار وارد سیستم شد، یک بوت کیت ایجاد می کند تا قبل از این که ویندوز حتی بالا بیاید، شروع به فعالیت کند و همچنین یک برنامه شبیه به کرم ایجاد می کند که از روش روت کیت برای مخفی کردن خود استفاده می کند. وقتی ویندوز بالا آمد، این بدافزار می تواند به عنوان یک جاسوس افزار فعالیت کند و یا می تواند بسیاری از کاربرد های ویندوز را در اختیار بگیرد تا با کمک آن ها بتواند کار های مختلفی را- از نمایش پیام های تبلیغاتی در صفحه کامپیوتر گرفته تا فراهم کردن امکان کنترل از راه دور کامپیوتر شما توسط فردی دیگر- انجام دهد.