پژوهشگران موفق به حذف خاطرات مرتبط کننده در موش ها شدند

شاید ساخت یک دستگاه پاک کننده حافظه شبیه به چیزی که در فیلم  “مردان سیاه پوش” میبینیم، فاصله زیادی با واقعیت داشته باشد، اما تیمی از پژوهشگران دانشگاه آکسفورد توانسته اند خاطرات مرتبط کننده موش ها را پاک کنند. این پژوهش به درک ما از شیوه ایجاد و ذخیره خاطرات کمک شایانی می کند و همچنین زمینه های جدیدی را در کشف شیوه های درمانی نوین برای مواردی همچون اعتیاد به مصرف مواد مخدر و یا شوک حاصل از اتفاقات ناگوار ایجاد می کند.

خاطرات مرتبط کننده، پروسه ایجاد ارتباط بین دو پدیده نامربوط هستند. برای مثال هنگامی که یک آهنگ خاص شما را به یاد فرد خاصی می اندازد و یا هنگامی که با استشمام یک بوی مشخص به یاد یک محیط خاص می افتید، این خاطرات مرتبط کننده هستند که باعث پیوند دو پدیده شده اند. در حالت عادی وجود چنین خاطراتی مشکلی ایجاد نمیکنند، اما همین خاطرات نقش مهمی را در تداوم عادت به یک چیز خاص و یا به وجود آمدن احساس نیاز به مصرف مواد مخدر ایفا میکنند.

برای بررسی امکان حذف این دسته از ارتباط های بین خاطرات، دانشمندان از یک مولکول قابل ردیابی استفاده کردند تا ببینند هنگام آشنا پنداری با یک محیط خاص، کدام نورون ها فعال میشوند. پژوهش قبلی نشان داده بود که نورون هایی که place cell نامیده میشوند و در بخشی از مغز به نام hippocampus یافت میشوند، در شکل دهی، ذخیره و بازخوانی حافظه محیطی شرکت دارند. حافظه محیطی درواقع نقشه های ذهنی از محیط اطراف ما هستند. شما میتوانید با استفاده از این این نوع حافظه مسیر خود را شهر خودتان پیدا کنید، همچنان که موش ها از این حافظه برای مسیریابی و به خاطر سپردن مکان قرارگیری غذا در اتاقک های محل زندگی خود بهره میبرند.

هرچه موش ها با محیط اطراف خود بیشتر آشنا می شدند، فعالیت place cell های مشخصی افزایش می یافت و بدین ترتیب نورون های حامل خاطرات این محیط خاص شناسایی شدند. سپس پژوهشگران بدن موش را برای تولید پروتیین های حساس به نور مهندسی کردند که به آنها اجازه میداد با قطع و وصل کردن نور، این نورون ها را غیر فعال کنند. در مرحله بعد با قرار دادن نمک در یک محفظه و کوکایین در محفظه دیگر، موش ها را به تولید خاطرات مرتبط کننده ترغیب کردند. بدین ترتیب با گذشت زمان، مغز موش ها شروع به ایجاد ارتباط بین کوکایین و محفظه مربوط به آن کرد و در مغز موش ها اولویت ایجاد گردید، در حالی که ارتباط بین نمک و محفظه مربوط به آن نادیده گرفته شد. به عبارت دیگر آن ها یک خاطره مرتبط کننده بین کوکایین و محیط ایجاد کردند.

سپس پژوهشگران نورون های حامل این خاطرات را با استفاده از نور غیر فعال کردند و به این ترتیب اولویت محفظه حاوی کوکایین برای موش ها از بین رفت. در واقع موش ها ارتباط بین محیط و مصرف کوکایین را فراموش کردند. این موضوع به سادگی نشان می داد که ارتباط بین  مصرف کوکایین و آشنا پنداری محیطی از میان رفته است.

این پژوهشگران ضمن انتشار گزارش تحقیق فوق در ژورنال Nature Neuroscience توضیح دادند که غیر فعال کردن نورون های حامل خاطرات مرتبط کننده، چگونه بر فعال شدن مجموعه متفاوتی از نورون ها تاثیر میگذارد. این مطلب نشان میدهد که این فرآیند باعث تغییر در نقشه های ذهنی موش ها شده است. به عبارت دیگر با غیر فعال شدن این نورون ها، نورون های دیگری برای مسیریابی و به خاطر سپاری محیط وارد عمل شدند. موش ها بدون اینکه مشکلی در یافتن مسیر خود داشته باشند، ارتباط بین محیط و تجربه مصرف کوکایین را از یاد بردند.

در حالی که برای  اصلاح و پیشرفت این روش و اثبات کارایی آن بر روی انسان نیاز به تحقیق و بررسی های بیشتری است، اما دست اندر کاران این پژوهش گفته اند که یافته های آن ها مدرک محکمی بر نظریه انگرام ( انتقال فیزیکی خاطرات در مدار نورون ها) به حساب می آید.

منبع : IFLScience