گالیلئو گالیله

گالیلئو گالیله دانشمند و مخترع ایتالیایی بود که میتوان وی را از اصلی ترین بنیانگذاران فیزیک و نجوم مدرن در عصر کنونی دانست. او همچنین در ریاضیات و فلسفه دارای تبحر خاصی بود.

خلاصه

گالیله در 15 فوریه سال 1564 میلادی در شهر پیزا ایتالیا چشم به جهان گشود. از سوی کلیسا دوبار حکم ارتداد برای گالیله صادر شد. او همچنین کتاب هایی برگرفته شده از ایده های خود را نوشته است. سر انجام او در 8 ژانویه سال 1642 در Arcetri ایتالیا دار فانی را وداع گفت.

مشاهدات ، نظریه ها و درک عمیق او از جهان پیرامون باعث شد که از او به عنوان بنیان گذار فیزیک و نجوم مدرن یاد کنند. از دیگر دستاوردهای زندگی گالیله میتوان به ساخت تلسکوپ توسط این دانشمند بزرگ اشاره نمود. همچنین گالیله به دلیل تأیید نظریه کوپرنیک مبنی بر مرکزیت نداشتن زمین در جهان توانست به شهرت خاصی در این زمینه دست یابد.

زندگی نامه

گالیله در 15 فوریه 1564 در شهر پیزا و در قلمرو دوک فلورانس، در ایتالیا متولد شد. او اولین فرزند از شش فرزند وینچنزو گالیله موسیقی دان معروف ایتالیا بود.

ابتدا قرار بود در کلیسا برای کشیش شدن مشغول شود اما پدرش وی را به تحصیل در رشته پزشکی در دانشگاه پیزا فرستاد. گالیله طب را نیاموخت اما به جای آن به مطالعه ریاضیات پرداخت و به آن علاقه‌مند شد به گونه‌ای که در سال 1588 توانست به عنوان مدرس ریاضیات در همین دانشگاه به کار مشغول شود.

سه سال بعد به دانشگاه پادوا رفت و به تدریس هندسه، مکانیک و نجوم پرداخت. وی تا سال 1610 آموزش و پژوهش را در این دانشگاه ادامه داد و بیشترین دستاورد های علمی و تحقیقاتی وی مربوط به همین دوره‌ است.

گالیله و خانواده

گالیله پیرو مذهب کاتولیک از دین مسیحیت بود؛ با مارینا گامبا که هرگز با او ازدواج نکرد رابطه داشت و از وی صاحب دو دختر و یک پسر شد. پسر گالیله که در اواخر عمر پدر به همراه او زندگی می‌ کرد و همچنین یکی از زندگی نامه نویس های گالیله هم می باشد، همواره از این بابت که گالیله با مادرش ازدواج نکرده بوده‌ وی را مورد سرزنش خویش قرار می داده.

البته گالیله با اینکه هرگز با Marina Gamba ازدواج نکرد، اما وظایف یک همسر را در قبال او و نیز وظایف یک پدر را در قبال فرزندانش به نحو احسن انجام داد. او آنقدر متعهد بود که از برادر خود هم حمایت زیادی کرد.

دگرگونی و کشف قانون آونگ

وی تا 19 سالگی تمام مطالعات خود را در ادبیات متمرکز کرده بود تا یانکه روزی در یکی از مراسم مذهبی کلیسا مشاهده چهل چراغی که در بالای سرش نوسان می کرد توجه او را جلب کرد.

او هنگام مشاهده توجه کرد که هر چند دامنه نوسان هر بار کوتاه تر می شود لیکن زمان نوسان همواره ثابت باقی می ماند اغلب انسانها شاید در این مشاهده چیز خاصی را نمی یافتند ولی گالیله از روح کنجکاوی و پژوهشگر دانشمندان برخوردار بود.

او از آن لحظه شروع به اجرای یک رشته آزمایش های عملی کرد به این ترتیب که وزنه هایی را به یک ریسمان بست و از محلی آویزان نمود و آنها را به این سو و آن سو به نوسان درآورد.

در آن دوران هنوز ساعت های دقیق با عقربه ثانیه شمار نبود و بنابراین گالیله برای اندازه گیری زمان حرکات وزنه های آویزان و در حال نوسان از ضربات نبض خود سود می جست او دریافت که مشاهداتش در کلیسای جامع پیزا صحت دارد.

اگر چه دامنه نوسان هر بار کوتاهتر می شد اما هر نوسان زمان مشابه نوسان های قبلی را در بر می گرفت به این ترتیب گالیله قانون آونگ را کشف کرده بود.

قانون آونگ گالیله امروزه همچنان در امور گوناگون به کار می رود مثلا برای اندازه گیری حرکات ستارگان و یا مهار روند کار ساعت ها از این قانون استفاده می کنند آزمایش های او در باره آونگ آغاز فیزیک دینامیک جدید بود واکنشی که قوانین حرکت و نیرو هایی را که باعث حرکت می شوند در بر می گیرد.

گالیله در سال 1588 در دانشگاه پیزا مدرک دکتری (استادی) گرفت و در همانجا برای تدریس ریاضیات باقی ماند.

کشف دوم گالیله (سقوط اجسام به وزن آنها بستگی ندارد)

او در 25 سالگی دومین کشف بزرگ علمی خود را به انجام رسانید، کشفی که باعث از بین رفتن یک نظریه به جا مانده دو هزار ساله شد و دشمنان زیادی برایش آفرید.

در دوران گالیله بخش بسیاری از علوم براساس فرضیه های فیلسوف بزرگ یونانی (ارسطو)  که در قرن چهارم پیش ازمیلاد می‌ زیست بنا شده بود. اثر او به عنوان مرجع و سرچشمه تمامی علوم به شمار می‌ آمد.

به گونه ای که هر کس که به یکی از قانون‌ ها و قواعد ارسطو شک می‌ کرد انسان کامل و عاقلی به شمار نمی‌ آمد. یکی از قواعدی که ارسطو بیان کرده بود این ادعا بود که اجسام سنگین تندتر از اجسام سبک سقوط می‌ کنند.

گالیله ادعا کرد که این قاعده اشتباه است به طوریکه می گویند او برای اثبات این خطا از استادان هم دانشگاهی خود دعوت به عمل آورد تا به همراه او به بالاترین طبقه برج مایل پیزا بروند.

گالیله دو گلوله توپ یکی به وزن 5 کیلو و دیگری به وزن نیم کیلو با خود برداشت و از فراز برج پیزا هر دوگلوله را به طور همزمان به پایین رها کرد، در کمال شگفتی تمام حاضران در صحنه مشاهده کردند که هر دو گلوله به طور همزمان به زمین رسیدند. گالیله به این ترتیب قانون فیزیکی مهمی را کشف کرد.

ساخت تلسکوپ

شایعه ای به گوش می رسید که در سوئیس عدسی ها را با هم ترکیب کرده اند و توانسته اند اجسام را از مسافات دور مشاهده نمایند. از این موضوع اطلاع صحیحی در دست نیست ولی اینطور مشهور است که “زاخاری یانسن” که در میدان میدلبورک عینک ساز بود اولین دوربین نزدیک کننده اشیاء را بین سالهای 1590 و 1609 ساخته بود، ولی عینک ساز دیگری به نام “هانس یپرشی” اختراع او را با تردستی از او می رباید و در اکتبر 1608 امتیاز آن را به نام خود ثبت می نماید.

گالیله هم در این موقع موفق به ساختن دوربین مشابهی گردید ولی این دستگاه قدرت زیادی نداشت اما مطلب مهم این بود که اصل اختراع کشف شده بود و ساختن دوربین قوی تر فقط کار فنی بود.

این دوربین به رئیس حکومت ونیز تقدیم شد و در کنار ناقوس “سن مارک”  گذاشته شد. سناتور ها و تجار ثروتمند در پشت دوربین قرار گرفتند و همگی دچار حیرت و تعجب شدند چون آنها خروج مردم را از کلیسای مجاور و کشتی هایی را که در دورترین نقاط افق در حرکت بودند مشاهده نمودند.

گالیله فورا دوربین را به طرف آسمان متوجه ساخت مشاهده مناظری که تا آن زمان هیچ چشمی قادر به تماشای آن نبود شور و شعفی فراوان در گالیله به وجود آورد.

تایید صحت نظریه کوپرنیک و سرکوبی گالیله از سوی کلیسا

مشاهدات و پژوهش های گالیله او را به این وادی رهنمون شدند که فرضیه های علمی را که براساس آنها زمین در مرکزیت عالم قرار داشت و خورشید و ستارگان به دور آن می گشتند مردود می شمرد. نزدیک به نیم قرن پیش از آن کوپرنیک اثر بزرگ خود را که طی آن ثابت کرد خورشید در مرکز دستگاه ستاره ای ما نیست و زمین و سیاره ها به دور آن می گردند در معرض اذهان عموم قرار داده بود.

این فرضیه کوپرنیک مورد لعن و نفرین کلیسا قرار گرفته بود و زمانی که گالیله آشکارا اعلام داشت که این فرضیه صحت دارد و او با آن موافق است، نظریه کوپرنیک به دست فراموشی سپرده شده بود.

اعلامیه گالیله اعتراضات شدیدی را برانگیخت. روحانیون عالی مقام کلیسای کاتولیک دوباره خشمگینانه فرضیه کوپرنیک را به شدت محکوم کرده و آن را مطرود شمردند.

گالیله با شخصیت های بزرگی مانند کاردینال “بلاربن” و کاردینال “باربرینی” سابقه دوستی داشت که از او حمایت می کردند ولی این شخصیت های بزرگ هم  نتوانستند مانع آن شوند که واتیکان در سال 1616 اصول و عقاید کوپرنیک را محکوم کند.

گالیله نمی توانست مخالفین خود را به وسیله تجربه و مشاهده محکوم کند زیرا هیچگونه استدلال غیر مذهبی برای ایشان کافی نبود و روحانیون برای هیچ چیز غیر از کتاب مقدس و ارسطو ارزش قائل نبودند و کلیسا هرگز اجازه نمی داد که یک فرد غیر روحانی کتاب مقدس را مطابق میل خود تغییر دهد.

چون این کار ممکن نبود طبعا می بایست گالیله محکوم شود و حتی اگر خود پاپ هم از صمیم قلب معتقد به عقاید کوپرنیک بود محاکمه گالیله و محکومیت او اجتناب ناپذیر بود.

در سال 1632 که دوست او کاردینال “باربرینی” به نام اوربن هفتم پاپ شده بود از موقعیت استفاده کرد و ضربت بزرگی را وارد نمود. وی کتابی به زبان ایتالیایی منتشر کرد که در آن سه نفر مشغول گفتگو هستند یکی از آنها از بطلمیوس و دو نفر دیگر از کوپرنیک دفاع می کنند.

با انتشار این کتاب خشم و غضب روحانیون چند صد برابر گشت و بدتر از همه اینکه برای پاپ این سوء تفاهم ایجاد شد که شخص ابله و احمقی که در مکالمات از بطلمیوس دفاع می کند خود اوست.

امضا توبه نامه از سوی گالیله

گالیله را به رم احضار کردند و او را در منزل یکی از اعضای عالی رتبه دیوان تفتیش عقاید جای دادند. در همین اوقات دختر پدر مقدس مشغول تهیه ادعا نامه او بود و در روز 20 ماه ژوئن 1633 محکوم را به آنجا احضار کردند و در 22 ژوئن وادارش نمودند که توبه نامه زیر را امضاء کند.

در حضور دادگاه تفتیش عقاید ، ریاضی دان ، دانشمند و ستاره شناس بزرگ ایستاده است . او با ادای سخنان دروغ می خواهد به گناه کبیره اش اعتراف کند تا دادگاه او را ببخشد و از مرگ حتمی نجات یابد .

او این چنین اعتراف :

من گالیلئو گالیله ، فرزند وین چفسو گالیله ، اهل فلورانس ، در این دادگاه زانو می زنم و در پیشگاه شما کاردینال های مقدس عظیم الشان و روسای جامعه جهانی مسیحیت ، علیه هرگونه کفر ، در برابر این انجیل مقدس سوگند یاد می کنم که همواره به کلیسای کاتولیک رم معتقد بوده ام و به یاری پروردگار بزرگ اعتقاد و ایمان دارم . دادگاه محترم به من فرمان داد که از عقاید کذب خود مبنی بر اینکه خورشید مرکز جهان است و زمین و سیارات دیگر به دور آن می چرخند ، دست بردارم و هیچگاه و تحت هیچ عنوانی این عقیده را بیان نکنم و در انتشار آن نکوشم .

دستاوردهای گالیله

گالیله در پیدایش شیوه علمی سنجش و بررسی نقش مهمی داشت. به باور گالیله یکی از برجسته ترین دانشمندان رنسانس در اوایل قرن 16 “بدون ابزار شناخت علمی نمی‌توان به علم دست یافت.”

او معتقد بود که:

برای شناخت علمی بجای گمانه زنی، باید هر چیز را اندازه‌گیری و سنجش کرد. آنچه را که نمی‌توان اندازه گرفت را نیز باید کوشش کرد که قابل اندازه‌گیری کرد.

او همچنین نوشت که:

«قانون طبیعت با زبان مادی نوشته شده‌است.» روش علمی تازه نخستین گام اساسی بشر بسوی کشف یک دنیای تازه بود و راه را برای انقلاب علمی و فنی و اختراعات تازه و دگرگون ساز گشود.

دوران نوزایی در حقیقت دوران آزادی انسان از قید و بند طبیعت و نیز جهل خود خواسته انسان بود. طبیعت دیگر چیزی نبود که ماورا انسان قرار گرفته باشد و انسان تنها چیزهایی درباره اش می‌داند، بلکه طبیعت به موضوع کار، تجربه و کاربرد انسان تبدیل شد.

• برخی گالیله را مخترع تلسکوپ می‌دانند.

• گالیله نخستین کسی بود که چهار ماه سیاره مشتری را رصد کرد.

• با رصد راه شیری گالیله دریافت که تعداد ستارگان این مجموعه بیشتر از آن است که قابل شمارش باشد.

• گالیله نخستین کسی بود که جزئیات سطح ماه را با تلسکوپ مشاهده و ثبت کرد. وی همچنین دریافت که نور ماه حاصل انعکاس نور خورشید است و این نور از خودش نیست.

سرانجام و مرگ گالیله

گالیله بعد از محاکمه در منزل دوستش پیکولومینی در شهر سین محبوس شد ولی بعد از مدتی به او اجازه داده شد تا در خانه ییلاقی خود واقع در آرستری اقامت کند.

گالیله تا دم مرگ بر اعتقاد خویش پا برجا ماند. او به طور پنهانی به آزمایشهای تجربی خود ادامه داد و پیش از آنکه در سال 1642 در آرستری در حومه فلورانس دار فانی را وداع گوید دو کتاب ارزشمند دیگر را نیز به رشته تحریر در آورد. آثار او نخست در سال 1835 از سوی کلیسای کاتولیک از لیست سیاه، (لیست کتابهای ممنوعه) خارج شد و اجازه انتشار یافت.

نگاه مردمان امروزی به گالیله

امروزه ما به گالیله به عنوان یک پژوهشگر سخت کوش که بشریت بسیار به او مدیون است احترام می گذاریم. او به جهان نشان داد که یک دانشمند باید این آزادی را داشته باشد که نظریه هایی را که اشتباه هستند نقد کند و نظریه های جدیدی را بنیان گذارد.

اوهمچنین نشان داد که یک دانشمند نباید خود را گرفتار دستور ها و یا روایات دینی تحریف شده کند.