دانشمندان کشف کردند که چگونه رژیم غذایی پر چرب باعث سرطان می شود
اسفند ۱۵, ۱۳۹۴اتفاقی که برای مغزهای الکلی پس از ترک الکل می افتد
اسفند ۱۵, ۱۳۹۴
خلاصه
زندگی نامه
«در آن زمان حافظه بهتری در علم داشتم، اما اکنون دانش من پخته تر شده است وگرنه همان دانش است و از آن پس به چیز تازه ای دست نیافتهام»
اندیشه ها و افکار ابن سینا
اندیشه فلسفی ابن سینا ارسطویی مانند است. او توانست مبانی فلسفه مشاء را در جهان اسلام تثبیت کند. البته فلسفه مشائی ای که رنگ و بویی نو افلاطونی داشت و به اصول عقاید اسلامی پایبند بود.
او را مبتکر برهان صدیقین برای اثبات وجود خداوند و نیز برهان هایی برای ابطال دوره و تسلسل و اثبات وجود نفس و بقای آن دانسته اند. اهمیت دیگر ابن سینا در فلسفه آن است که نخستین فیلسوف مسلمانی است که نوشته هایی جامع و منظم در فلسفه دارد و در کتاب شفا با نظم و ترتیب خاصی یک دور کامل به مباحث فلسفه مشاء پرداخته است و از آنجا که فلسفه ارسطویی فلسفه ای جامع و فراگیر است، گاه می بینیم که ابن سینا به برخی موضوعات از نگاه عقلی مینگرد؛ از جمله به آموزش و پرورش و نیز به بهداشت کودک و تربیت بدنی.
ابن سینا در اثبات بقای نفس پس از مرگِ تن چنین استدلال میکند که روان با مرگِ تن نمی میرد و تباه نمی شود؛ زیرا هر دو جوهرند. نظریات ابنسینا درباره معاد و زندگی آن جهانی نیز با اصول روانشناسی او پیوند استوار دارد.
ابن سینا و پزشکی
ابن سینا علاوه بر فلسفه و دیگر علوم، از برجسته ترین چهره های تاریخ پزشکی در همه دوران هاست. کتاب مهم او القانون فیالطب سال ها محل مراجعه محققان و پژوهشگران بوده است. اهمیت قانون در محافل پزشکی جهان اسلام تا بدان جا رسیده بود که نظامی عروضی درباره آن میگوید:
«اگر بقراط و جالینوس زنده شوند، روا بود که پیش این کتاب سجده کنند»
در این کتاب، ابن سینا همه اطلاعات و شناخت های پزشکی یونانی و عربی را تا دوران خودش یکجا گردآوری کرده است. از ویژگی های ابن سینا در پزشکی، مشاهدات بالینی او درباره بیماری های گوناگون است، از ناراحتی های پوستی و بیماری های ریوی گرفته، تا اختلال های سلسله اعصاب و انواع دیوانگی ها.
او بر عنصر تجربه بسیار تکیه کرده و به کاربرد دارو ها اهمیت فراوانی می داد؛ چنانکه بخشی از قانون را به دارو ها و خواص و کیفیات آن ها اختصاص داده است.
ابن سینا و ریاضیات
ابن سینا در علم ریاضی و نجوم نیز جایگاهی خاص داشت. بخش از کتاب شفا درباره ساختن آلات رصدی است و بخشی نیز درباره ریاضیات که شامل چهار بخش هندسه، علم حساب، موسیقی و هیئت است.
ابنسینا در بخش ریاضیات در کتاب شفا اصول اقلیدس را بررسی و تحلیل کرده است. ناگفته نماند که ساختن آلات اندازه گیری رصدی از ابتکارات ارزشمند ابنسینا در نجوم است.
ابن سینا و موسیقی
در میان آثار گوناگون و تقریبا فراوانی که به ابن سینا نسبت دادهاند، پنج کتاب در موسیقی دیده می شود. از میان این پنج کتاب نیز دو کتاب المدخل الی صناعۀ الموسیقی و کتاب اللواحق تماماً در موضوع موسیقی است.
ابن سینا در آثار خود آلات موسیقی یا ساز ها را به سه دسته اصلی تقسیم کرده است؛ زهی، بادی، کوبشی.
حال آنکه این تقسیم بندی همچنان در سازشناسی امروزه اعتبار دارد. ابن سینا نوشته است که ساز مشهوری که از قدیم نزد همه متداول بوده بربط است و اگر سازی بهتر از آن وجود داشته باشد، بین نوازندگان متداول نیست.
نوشته های ابن سینا در موسیقی، نخست، از لحاظ روش شناسی درخور توجه است؛ زیرا می تواند راهنمایی برای پژوهش علمی موسیقی باشد؛ دیگر محاسبات دقیقی است که ابنسینا به کار گرفته و در حقیقت اهمیت جنبه نظری و علمی موسیقی را، در حکم دانشی دقیق، بررسی کرده است.
شاید بی اغراق نباشد که بگوییم بحث او درباره پیوند موسیقی و شعر و مقایسه این دو هنر با یکدیگر از نخستین پژوهش های مربوط به موسیقی شعر در جهان اسلام بوده است.
آثار ابن سینا
در فهرست آثار ابن سینا 131 اثر اصیل و 111 اثر منسوب به او ذکر شده است که همگی آن ها به جز دانشنامه علایی به عربی نوشته شده اند. مهم ترین آن ها به این شرح اند:
- الشفاء، مهم ترین اثر فلسفی ابن سینا که بخشهایی از آن به فرانسوی و لاتینی ترجمه شده است. در این کتاب به همه مباحث فلسفه مشاء پرداخته شده و این اثر در حکم دایرۀالمعارف فلسفۀ مشائی است. کسانی چون علامه حلی و ملاصدرای شیرازی و ملامهدی نراقی بخش هایی از آن را شرح داده اند. تاکنون بخش هایی از این کتاب به فارسی ترجمه و منتشر شده است.
- النجاۀ، که خلاصه الشفاء است و خلاصه فلسفه وی را در بردارد. بخش هایی از آن به انگلیسی و لاتینی و فرانسوی ترجمه شده است. این کتاب در 1364 شمسی در تهران به کوشش محمد تقی دانش پژوه منتشر شد.
- الاشارات و التنبیهات، آخرین نوشته ابن سینا و از برجسته ترین آثار اوست. نثری بسیار شیوا و ادبی دارد. این کتاب نیز به فرانسوی و فارسی ترجمه شده است و شرح های متعددی به زبان های فارسی و عربی بر آن نوشته شده است؛ از جمله شرح ابن کَمّونه و فخر رازی و خواجه نصیرالدین طوسی
- المبدأ و المعاد، که ترجمه فارسی آن به کوشش عبدالله نورانی در 1363شمسی در تهران به چاپ رسید برخی احتمال داده اند که این ترجمه از خود ابن سینا باشد.
- القانون فیالطب، در پزشکی، که آن را کامل ترین کتاب پزشکی سنتی دانسته اند. ابن سینا در این کتاب به آثار و تجربیات پیشینیان توجه بسیار دارد. این کتاب در قرن دوازدهم میلادی به لاتینی ترجمه شده و از نخستین کتاب هایی است که پس از پیدایش صنعت چاپ، در اروپا چاپ شده است. ترجمه فارسی و روسی این کتاب نیز در دست است.
- الارجوزۀ فیالطب، کتابی که در آن همۀ مباحث پزشکی به شعر سروده شده است. این کتاب نیز در قرن شانزدهم میلادی به لاتینی ترجمه شده است.
- دانشنامه علائی، مهم ترین اثر وی به فارسی که به درخواست علاءالدوله بن کاکویه، نوشته شده و به وی تقدیم شده است. این کتاب بین 413 تا 428 ق تألیف شده است. این کتاب شامل پنج علم از علوم حکمت پیشینیان، یعنی منطق و طبیعیات (علم زیرین) و هیئت و موسیقی و مابعدالطبیعه (علم برین) است. از بخشهای چندگانه این کتاب سه بخش اول، یعنی منطق، الهیات، و طبیعیات، نوشته خود اوست، ولی بخش ریاضیات از میان رفته است و بعد ها ابو عبید جوزجانی، شاگرد ابن سینا، جمع آوری کرد و به آن افزود. این کتاب از نخستین آثاری است که به فارسی در فلسفه نوشته شده و ابن سینا در آن معادل های فارسی مناسبی برای اصطلاحات فلسفی عرضه کرده است.
- رساله حیّ بن یقظان، که داستانی تمثیلی با موضوعی عرفانی است و درباره آن شرح و بررسی هایی به زبان های گوناگون نوشته شده است.
- منطقالمشرقیین، که ظاهراً بخشی از طرح کتاب بزرگی به نام حکمه المشرقیه بوده است. در این کتاب ابن سینا نظام فلسفی متفاوتی مطرح می کند که بیشتر رنگ و بوی عرفانی دارد و از فلسفه عقلی ارسطو فاصله می گیرد. ظاهراً، این اثر به سبب درگذشت ابن سینا ناتمام ماند.
- المدخل الی صناعه الموسیقی، در علم موسیقی که تا کنون نسخهای از آن به دست نیامده است.
- مقاله فی اسباب حدوث الحروف و مخارجها، که منبعی مهم درباره آواشناسی است؛ شامل نوآوری هایی در باب تحلیل چگونگی ادای حروف عربی و فارسی و تشریح اندام های صوتی و نیز شباهت برخی آوا های صوتی با صدا هایی که در طبیعت شنیده می شود.
- اشعاری نیز در منابع و تذکره ها به ابن سینا نسبت داده شده که در صحت همه آن ها تردید است.